Anderstalige kinderboeken inzetten

Op de startpagina van deze website lees je wat de voordelen zijn van meertaligheid. Het inzetten van meertaligheid in het onderwijs levert veel op. Wat precies, lees je daar. Deze pagina geeft praktische tips over wat je kunt doen met anderstalige kinderboeken in de kinderopvang en op de basisschool en waarom je dat zou doen.

Anderstalige boeken: voor meer welbevinden en identiteitsvorming

Alleen al de aanwezigheid van boeken in de talen van kinderen op school of in de kinderopvang versterkt het welbevinden van meertalige kinderen en ondersteunt hun identiteitsvorming. Je laat daarmee als school of opvang zien: je mag er zijn, met je thuistaal, je thuiscultuur. Voorwaarde is dat je onderzoekt welke thuistalen er eigenlijk allemaal worden gesproken. Misschien word je nog verrast door de hoeveelheid talen die de kinderen in je klas of op je school allemaal spreken.

Talenrijkdom visualiseren: meertaligheid een plaats geven

Door de aanwezigheid van anderstalige boeken, laat je de talenrijkdom binnen de school/groep zien en laat je zien dat je deze talenrijkdom waardeert. Je kunt deze talenrijkdom van je klas/groep/school/kinderopvang ook nog op andere manieren beeldend vormgeven. Zo zet je meertalige kinderen nog meer in het zonnetje en leren eentalige kinderen over andere talen en meertaligheid.

• Schrijf het woord welkom op een groot vel papier in alle talen die in de klas/groep/school/kinderopvang voorkomen en plak deze op de deur
• Schrijf op een vel papier de aanduiding van de groep en schrijf daaromheen de talen die er in die groep worden gesproken. Plak deze evt. op de deur
• Laat op een wereldkaart zien welke talen er allemaal gesproken worden in de groep. Plak een wereldkaart op een groter vel papier. Plak vervolgens een draad op het land waar die taal vandaan komt en trek dit touwtje door naar buiten de kaart, op het onderliggende vel papier. Plak het daar vast. Schrijf bij het uiteinde van het touwtje welke taal er bij dit land hoort. Evt. kan je er een vlaggetje bij tekenen/plakken.
• Je kunt kinderen een talenportret te laten maken. Welke talen spreek je en wanneer gebruik je ze vooral? Zit een taal meer in je hoofd (gebruik je de taal bv. meer voor leren) of meer in je handen (gebruik je de taal bij bepaald activiteiten). Wat is de taal van je hart? ( Welke taal spreek je als je boos bent?) In een portret van jezelf maak je de talen zichtbaar, bijvoorbeeld op bepaalde lichaamsdelen (hoofd, hart, handen enz.) een taal te schrijven, of een vlag erbij te tekenen.
• Je kunt kinderen een talenpaspoort laten maken. Maak een klein boekje waarin ze aangeven welke talen ze spreken (en evt. waar, met wie enz.).

Talensensibilisering: een positieve houding tegenover talen en culturen ontwikkelen

Voor Nederlandstalige kinderen heeft het in aanraking komen met anderstalige boeken ook waarde. Het is een mooie manier om aan “talensensibilisering” te doen. Talensensibilisering is een manier om leerlingen op een positieve manier in contact te brengen met taaldiversiteit. Het gaat er niet om een andere taal te leren, maar wel een open houding te ontwikkelen ten aanzien van talen en culturen. En dat is waardevol voor het opgroeien in onze meertalige, diverse maatschappij en natuurlijk voor het later leren van andere talen op de middelbare school. Zo kun je met anderstalige boeken talen (bv. woorden, uitdrukkingen) en culturen (bv.gewoontes, kleding, voorwerpen, manier van communiceren enz.) met elkaar vergelijken; overeenkomsten en verschillen.

Voorlezen door ouders: meer en beter samenwerken is goed voor het kind

Vraag ouders vragen voor te komen lezen in hun thuistaal. Dit is niet alleen voor de kinderen die de taal spreken fantastisch, het blijkt dat Nederlandse kinderen het ook reuze interessant vinden een andere taal te horen en een eventueel ander schrift te zien.  Ouders vragen om voor te komen lezen is “empowering”. Je geeft daarmee het signaal af dat je ouders, met welke achtergrond ook, serieus neemt als partner in het begeleiden van de ontwikkeling/leerproces van de kinderen. En ouders kunnen veel meer het verschil maken dan de opvang of school! Ook geef je het signaal dat alle ouders er bij horen, inclusief een eigen taal en cultuur. Dit alles versterkt de band tussen ouders en school/opvang en daarmee de samenwerking met ouders. Uit onderzoek blijkt dat als ouders samenwerken met de school/opvang van hun kinderen, dit al snel een groot, positief effect heeft op het welbevinden en de ontwikkeling/leerproces van die kinderen. Pure winst!

Je kunt deze activiteit structureel inzetten; bv. wekelijks een voorleesmoment met vaste of juist wisselende ouders. Je kunt deze activiteit ook koppelen aan de de Nationale Voorleesdag, de Kinderboekenweek (het thema dit jaar, nl. “Bij mij thuis”, is natuurlijk een uitgelezen gelegenheid om aandacht te schenken aan thuistalen! Dan is er ook nog de “Dag van de Moedertaal” (21 februari) of “Wereldboekendag” (23 april) die een mooie aanleiding kunnen vormen voor deze activiteit. Maar ook een (intercultureel) feest kan een goed startpunt zijn. Of gewoon zomaar doen omdat het superleuk en goed is om te doen!

Tweetalig voorlezen: goed voor de taalontwikkeling in beide talen

Als je boeken hebt in zowel het Nederlands als in een andere taal, of je hebt tweetalige boeken (zoals bijvoorbeeld Lappa boeken of Nik-nak boeken) kun je ook tweetalig voorlezen. Het boek wordt dan tegelijk,  bijvoorbeeld om de beurt een bladzijde, of na elkaar voorgelezen in twee talen. Kinderen horen het verhaal dus zowel in een andere taal als in het Nederlands. Woorden die kinderen al kennen in hun thuistaal, worden zo ook geleerd in het Nederlands (en andersom!).

Het is leuk om hier zg. “talensensibiliseringsactiviteiten” aan te hangen, zoals bijvoorbeeld luisteren of sommige woorden op elkaar lijken, of juist te luisteren naar klanken die in de ene taal wel voorkomen en in de andere taal niet. En dan natuurlijk proberen die klanken uit te spreken!

Op zoek naar hetzelfde boeken in meerdere talen? Kijk dan op de pagina Anderstalige boeken, categorie “Zelfde titel, meerdere talen”. Wil je gelijk naar deze pagina, klik dan hier

Meertalig voorlezen: leuk voor iedereen

Heb je het boek in meerdere talen, dan kun je meerdere voorlezers inzetten. Het is aan te raden om in groepjes voor te lezen, en dan daarna met alle groepjes samen de nabespreking te doen. Kinderen moeten anders telkens erg lang wachten als elke voorlezer om de beurt een stukje voorleest. Je kunt dan nog steeds in de nabespreking woorden in meerdere talen met elkaar vergelijken of verschillen in klanken zoeken.

Laat kinderen tijdens het nagesprek kiezen in welke taal ze een vraag beantwoorden. Je zult zien dat voor sommige kinderen hiermee  een drempel wordt weggenomen om mee te praten!

Op zoek naar hetzelfde boeken in meerdere talen? Kijk dan op de pagina Anderstalige boeken, categorie “Zelfde titel, meerdere talen”. Wil je gelijk naar deze pagina, klik dan hier

Anderstalige boeken mee naar huis geven voor meer leesplezier en -motivatie

Door kinderen boeken mee naar huis te laten nemen en ze daar te laten (voor)lezen, verhoogt hun enthousiasme en leesplezier en het verbetert de samenwerking met ouders. Ook snappen kinderen het verhaal wellicht beter als ze het eerst in hun eigen taal hebben kunnen lezen of voorgelezen hebben gekregen. Op de pagina “Voor voorlezers” van deze website staan tips over hoe je van voorlezen een leuke, interactieve activiteit kunnen maken. Wijs ouders hier op!

Activiteiten voor, tijdens en na het (voor)lezen

Preteaching met anderstalige of tweetalige boeken

Als je wil dat meertalige kinderen een boek goed kunnen volgen als het in het Nederlands wordt voorgelezen, is het geven van preteaching een goede manier. Hiervoor heb je hetzelfde boek in de thuistaal nodig, of een tweetalig boek. Je biedt het verhaal op deze manier vooraf in de thuistaal aan. Je geeft bijvoorbeeld het boek mee naar huis en laat de ouders het boek voorlezen en bepreken. Of je vraagt of een ouder die de taal spreekt en kan lezen het verhaal op school/de opvang komt voorlezen aan een groepje dat dezelfde taal spreekt. Of misschien heb je een collega die de taal beheerst en het boek kan voorlezen.

Geef een lijstje mee met de belangrijke kernwoorden en kernbegrippen uit het boek; woorden die belangrijk zijn om het verhaal goed te kunnen begrijpen. Gebruik bv. Google Translate om de woorden in de thuistaal te vertalen. Laat deze kernwoorden en kernbegrippen in de eigen taal bespreken, zodat het begrip duidelijk is in de thuistaal. Oudere kinderen kunnen de kernwoorden en kernbegrippen evt. zelf opzoeken in een (online) woordenboek en vertalen naar het Nederlands.

Is het een dik boek? Vraag dan bijvoorbeeld om telkens thuis een hoofdstuk voor te bereiden. Maak een schema en houd je daar aan!

Tijdens het voorlezen

Zorg dat tijdens het voorlezen altijd aandacht besteed aan de kernwoorden en kernbegrippen, in welke taal er dan ook wordt gelezen. Lees je voor aan groepen, laat dan de meer taalvaardige kinderen uit te leggen aan andere kinderen wat de woorden betekenen, hoe ze gebruikt worden, welke woorden er vaak bij horen enz. Voor tips om het voorlezen interactief te maken, hoe te praten over boeken zie ook de pagina  “Voor voorlezers”. Deze tips kun je aan de ouders die komen voorlezen geven!

Na het voorlezen

• Kinderen kunnen in groepjes het verhaal van een boek navertellen of naspelen. In het Nederlands, in een andere taal of in meerdere talen, afhankelijk van wat jij als doel voor ogen hebt (welbevinden /zelfvertrouwen opbouwen/  talensensibilisering /expressie /Nederlands leren/…)
• Wil je dat de kinderen ook een aantal begrippen in het Nederlands leren? Maak dan de vertaalslag van een/meer andere talen naar het Nederlands. Schrijf bijvoorbeeld de woorden op grote vellen papier en zet de vertaling(en) eronder. Of een andere, wat speelsere vorm,  is de woordboom. Dit doe je zo: teken of maak een boom.  Op elke tak schrijf je een Nederlands woord. Aan die tak teken/maak je bladeren met daarop woorden in de verschillende talen. Je kunt de kinderen vragen de woorden te noteren in een eigen woordenschriftje en ze te leren. Vraag de woorden dan wel ook terug!
• Voor jongere kinderen kun je een verteltas of -doos maken bij een boek. Hierin zitten voorwerpen die het verhaal ondersteunen. Voorwerpen kunnen ook een verwijzing vormen naar meer abstracte begrippen in het verhaal
• Kopieer een aantal afbeeldingen uit het boek en laat kinderen de plaatjes in de goede volgorde leggen terwijl ze het verhaal navertellen.
• Vergelijk schriften: hang bv. de alfabetten van de in de klas aanwezige talen naast elkaar op.
• Voor jongere kinderen: laat verpakkingen meenemen van eten met daarop verschillende schriften. Deze kunnen vergeleken worden en daarna een plek vinden in de huis- of keukenhoek.
• Leer tellen in verschillende talen (bv. n.a.v. een telboek)
• Leer groeten in verschillende talen (bv. n.a.v. een boek waarin begroetingen een rol spelen)
• Bespreek: wat voor geluiden maken dieren in verschillende talen? (bv. n.a.v. een boek over dieren)
• Zing liedjes in verschillende talen (bv. n.a.v. bepaalde thema’s die in boeken aan de orde zijn gekomen). Zingen maakt het onthouden van woorden en zinnen in een andere taal makkelijker!

Kamishibai

De kamishibai  is een een vertelvorm uit Japan. Het ziet eruit als een houten theatertje waar je prenten (A3 formaat) in kunt schuiven. Inmiddels zijn er voor heel wat prentenboeken vertelplaten te verkrijgen bij bv. kinderboekenwinkels. Voor grotere groepen is de Kamishibai ideaal omdat de prenten groter zijn dan het gemiddelde prentenboek. Zowel volwassenen kunnen bij de vertelplaten vertellen als wel de kinderen zelf. Ook zijn er niet talige vertelplaten. Hier kan je kiezen in welke taal je vertelt.

Toekomstmuziek

We willen in de toekomst aandacht gaan besteden aan informatieve boeken in andere talen, om anderstalige/meertalige leerlingen te ondersteunen in hun leerproces. Zo kunnen kinderen bij bijvoorbeeld wereldoriëntatie de kennis die ze al hebben, maar alleen in hun eigen taal beschikbaar hebben, inzetten om de leerstof in het Nederlands beter te kunnen begrijpen. Hiermee zet je de kinderen in hun kracht, ga je uit van wat ze al weten en kunnen, in plaats van uit te gaan van hun “achterstand” in de Nederlandse taal.

Heb je alvast tips voor anderstalige/meertalige informatieve boeken?  Mail dan naar hadewych@kinderboekeninanderetalen.nl