Gisteren, vrijdag 3 november, was ik bij de IBBY-Nederland Boek en Groetdag in het Kunstmuseum in Den Haag. Veel mensen kennen IBBY niet, en dat is jammer! Zeker in deze tijd van talloze vreselijke conflicten in de wereld waar veel kinderen bij betrokken zijn, is het doel van de stichting actueel en belangrijk, namelijk door kinderboeken zorgen voor begrip, tolerantie en verbinding tussen mensen.

In 1953 richtte de Duitse journaliste Jella Lepman “The International Board on Books for Young people” op, afgekort IBBY. Door kinderen toegang te geven tot kinderboeken van hoge kwaliteit wilde zij bruggen bouwen tussen kinderen waar dan ook ter wereld, en dus in allerlei talen. Boeken waarin kinderen zichzelf herkennen en boeken als ramen naar de rest van de wereld, oftewel: spiegels en ramen, zoals Najiba Abdellaoui, een van de sprekers op de Boek en Groetdag het zo mooi noemde in haar lezing.

Concreet zorgt IBBY voor leesbevorderingsprojecten en de promotie van en het uitwisselen van jeugdliteratuur uit de hele wereld door het uitreiken van internationale prijzen en tentoonstellingen.

Voor ons van www.kinderboekeninanderetalen.nl is de Honour List van IBBY erg interessant. Elke twee jaar vindt er een selectie plaats van recent gepubliceerde boeken van hoge kwaliteit uit de landen met een IBBY-sectie. De Honour List is dus niet alleen voor ons een prachtige leidraad voor het zoeken naar kinderboeken van hoge kwaliteit in een bepaalde taal, maar voor iedereen die daar geïnteresseerd in is!

Meer lezen over de doelstellingen van IBBY- International In het Nederlands? Ga dan naar: https://www.ibby-nederland.nl/over-ons In het Engels kun je hier meer lezen: https://www.ibby.org/

Informatie over enkele projecten van IBBY  International en meer over IBBY Europe vind je hier: https://www.ibby-nederland.nl/ibby-international

Ibby heeft inmiddels 81 internationale afdelingen, en zo ook in Nederland. IBBY Nederland wil een platform zijn voor iedereen die zich met jeugdliteratuur bezighoudt, bevordert de (internationale) uitwisseling van Nederlandse en buitenlandse jeugdliteratuur, verspreid kennis op het gebied van jeugdliteratuur, steunt projecten voor kinderen voor wie toegang toe boeken niet vanzelfsprekend is, in Nederland en wereldwijd en organiseert activiteiten rond jeugdliteratuur, waarvan de Boek en Groetdag er dus een van is.

Meer lezen over de doelstellingen van IBBY-Nederland? Ga dan naar: https://www.ibby-nederland.nl/over-ons En browse daarna gelijk even verder naar de pagina’s activiteiten en prijzen voor de concrete uitwerking van de doelstellingen!

Www.kinderboekeninanderetalen.nl  besteedt op de website ook aandacht aan Nederlandstalige inclusieve boeken. Voor ons is daarom de Jenny Smelik-IBBY prijs extra interessant. Dit is een prijs die IBBY Nederland eens in de twee jaar uitreikt voor een voor een boek “waarin culturele diversiteit een vanzelfsprekende rol speelt en waarin het beeld van de verschillende culturen opbouwend in plaats van problematiserend is”. Bij de meest recente uitreiking van de prijs in 2022 was de winnaar van deze prijs het boek Smaakspoken van Daan Faber en José Luis García Lechner.

Goed nieuws is dat er voor deze editie een recordaantal boeken werden ingezonden en dat maar liefst 92 boeken voldeden aan de criteria van de prijs. Uiteindelijk werd er door een jury een shortlist gemaakt van 6 titels, en daar werd dan uiteindelijk de winnaar uit gekozen.

Goed nieuws, want dat betekent dat diversiteit en inclusiviteit steeds meer vanzelfsprekend wordt in boeken- en een daadwerkelijke spiegel vormt voor iedereen! Najiba Abdellaoui (dichter, schrijver, spoken word artist en communicatiedeskundige) onderscheidde in haar lezing op de Boek en Groetdag verschillende gradaties van diversiteit en inclusie:

1. Weinig representatie
2. Diversiteit als behang
3. Diversiteit door middel van stereotyperingen
4. Waarachtige verhalen met diversiteit als (sub)thema
5. Waarachtige verhalen met diversiteit als gegeven
6. Daadwerkelijke spiegels van de samenleving.

De Jenny Smelinkprijs richt zich uiteraard op het hoogst haalbare stadium. Uiteindelijk, zo merkte een aanwezige ook op, is het natuurlijk het streven dat de categorie “Inclusieve boeken” helemaal geen aparte categorie is, maar dat alle boeken inclusief zijn. Echter, aandacht hiervoor, o.a. door deze prijs en de diverse lezingen op de Boek en Groetdag, is echter nu nog echt nodig om dat te bereiken; bewustwording is nog niet bij iedereen doorgedrongen.

Enkel het gesprek hierover aangaan is niet genoeg, aldus een andere spreker op de Boek en Groetdag: Reza Kartosen-Wong, mediawetenschapper van de UvA en een van de auteurs van de kinderboeken “Gebakken rijst met van alles en nog wat” en “Waar is mijn noedelsoep”. Hij sprak o.a. over de representatie van mensen van Aziatische komaf in kinderboeken, die vaak nog stereotypisch is, zelfs in het kinderboekenweekgeschenk van dit jaar, het boek “Ravi en de laatste magie” en ook in het boek Smaakspoken dat notabene de Jenny Smelik-IBBY prijs won. Dat geeft wel aan hoe groot de blinde vlek, ondanks alle aandacht in (kinder)boekenland voor diversiteit en inclusi, nog is.

Het gesprek aangaan over stereotypering en vooroordelen in kinderboeken wordt, aldus Kartosen Wong, al te lang geprobeerd en heeft tot nog toe te weinig effect gesorteerd. Ik sluit mij helemaal bij zijn woorden aan dat het juist goed is dat mensen, en met name jongeren, zich tegenwoordig luid en duidelijk uitspreken op (o.a.) social media over hun ervaringen met uitsluiting, stereotypering, vooroordelen en discriminatie. Immers: vooroordelen zijn veelal onbewust en dan is het soms nodig om mensen enigszins hardhandig wakker te schudden. Dat vinden mensen niet altijd een leuke ervaring, en dat bleek ook weer tijdens de lezing. Mijns inziens is dat schurende gevoel juist nodig om je onbewuste vooroordelen onder ogen te zien. En zet tegenover dat ongemakkelijke gevoel even de eeuwenlange ervaringen van heel veel mensen met bovengenoemde uitsluiting, stereotypering, vooroordelen en discriminatie. Dan kun je je denk ik alleen maar schamen om jouw eigen, kleine, lichtgeraakte overgevoeligheid…Daarna, met een eerlijke blik naar jezelf en je (over)gevoeligheden, kun je, denk ik, pas goed dat gesprek voeren met elkaar.

Ik ga nu aan de slag met alle informatie die ik heb opgedaan verder te verwerken op de pagina Nederlandstalige inclusieve kinderboeken en op andere plekken op onze website www.kinderboekeninanderetalen.nl  En wellicht komt er ook nog een vervolgblog, want er is gewoon te veel belangrijke informatie op deze Boek en Groetdag van IBBY Nederland overgedragen die ik graag een podium wil geven. Wordt vervolgd!

PS:

Wil je ook vriend worden van IBBY- Nederland en (inter)nationale leesbevorderings- en jeugdliteratuurprojecten ondersteunen?

Ga dan naar https://www.ibby-nederland.nl/vriend-worden ! Je krijgt ook nog een prachtig boek over Nederlandse kinderboekenillustratoren cadeau als welkomstgeschenk!!